Zeemansleed 1857

Geschiedenis van het schip.

De Koning Willem II werd gebouwd te Kinderdijk in het jaar 1840. De naam van de scheepswerf is niet bekend. Het schip verschijnt voor het eerst in het register van Bureau Veritas in 1842. De kapitein in dat jaar was L.C.E. van der Brugh die tot 1849 het gezag voerde en opgevolgd werd door kapitein Lammert Roelfs Giezen. Deze bleef kapitein tot het jaar 1856 toen hij op Jonge leeftijd (37 jaar) stierf. De laatste kapitein was Hindrik Remmelt Giezen tot dat het schip verging bij Guichen Baai in Zuid Australië.

De eerste eigenaar van de Koning Willem II was de firma B.J. Suermondt uit Rotterdam. Bij 1842 de eigenaar was P. Varkevisser uit Scheveningen en het schip stond geregistreerd in Den Haag, maar bij het jaar 1849 stond het geregistreerd in de haven van Rotterdam.

Er is niet veel bekend over de vaargeschiedenis van de Koning Willem II. Het schip was gemachtigd om alle zeeën te bevaren maar heel weinig bewijzen van haar reizen kan gevonden worden. Een referentie kan men vinden in de schepen lijst “Rotterdam – Verenigde Staten”, waar staat dat de Koning Willem II het Voorne Kanaal doorvoer op 14 Mei, 1847 op weg van Rotterdam naar New York. Op deze keer noemde men het schip een Fregat en werd als eigenaar M. Varkevisser genoemd.

Sinds vele eeuwen houden zeelieden logboeken bij waarin ze dagelijks rapporteren over het weer en de omstandigheden op zee. De waarnemingen in deze scheepsjournalen waren in de eerste plaats bedoeld als hulpmiddel bij de navigatie. Gedurende de tweede helft van de 19e eeuw warden op verzoek van het KNMI maritiem meteorologische en oceanografische waarnemingen uit scheepsdagboeken geëxtraheerd. Deze waarnemingen zijn allen opgetekend in het zogeheten “Extract-Journaal.” De KNMI bezit waarnemingen van 273 verschillende scheepsreizen uit de periode 1826 tot 1865, gebonden in 17 leren banden. Twee van die reizen betreffen de “Koning Willem II” met Giezen als de kapitein.

Het bovenstaande beeld geeft de posities aan van de “Koning Willem II” gedurende haar reizen tussen Nederland en Batavia.

Nederland – Batavia. (25 Juni 1849 - 24 September 1849). Batavia - Nederland.( 5 December 1849 - 8 April 1850)

(Met dank aan Frits Koek. KNMI).

In een advertentie daterende uit 1851, en bewaard gebleven in de Giezen archieven van het Centraal Bureau van Genealogie in Den Haag staat het volgende te lezen; “Naar Batavia ligt in lading. Voor Goederen en Passagiers het Nederlandsch extra Snel zeilend Gekoperd Fregat Schip, Koning Willem de Tweede, Kapt. L. R. Giezen, om in den loop dezer maand te vertrekken. Adres ten Kantore van M. Varkevisser.”

In de Veendammer Krant van 26 November 1856 staat ook een interesante mededeling, dat, weleens het begin van haar laatste noodlottige reis kon zijn. Het artikel leest als volgt; “Laatste Berigten. Zeetijdingen. Gepraaide schepen. Den 15 Oct. op 10 graden 36 minuten N.Br, 24 graden 39 minuten W.L. Giezen, Koning Willem II, v. Newport n. Hong Kong”. Deze lokatie is in de Atlantische Oceaan nabij Afrika, zij voerde toen van New Port, eiland Wight, Engeland naar Hong Kong.

Vele details die met deze laatste reis te maken hebben kunnen terug gevonden worden in de boekhouding van de firma P. Varkevisser en Zonen dat bewaard is gebleven. In alle aantekeningen in de boekhouding wordt het schip een Fregat genoemd. Ook interresant is een aantekening die zegt dat het schip 425 passagiers vervoerde, dit in tegenstelling tot het Politie Rapport van Korporaal Warren die het aantal passagiers als 412 aangeeft. Mogen we dan veronderstellen dat er 13 passagiers gestorven zijn gedurende de reis van Hong Kong naar Australie? Die vraag kan niet met zekerheid beantwoord worden, daar het log boek van de Koning Willem II nog niet gevonden is. Hier volgen de uittreksels van de boekhouding betreffende het schip.

In boekhouding van Pieter Varkevisser gevonden:

28 juli 1856; Fregatschip Willem II: betreft verzekering:

"1% verbetering in de premie aangezien de verzekering nu is via Newport en Honkong naar Java en Sumatra à 2,25% over f. 20.000,- = f. f.450,-

De premie wordt opnieuw aangevuld: een mutatie van f. 9000,­ assurantie op het casco, aangezien het schip niet direct naar Java gaat"

30 aug. 1856: Fregatschip Koning Willem II: betaling van 80 rekeningen verband houdende met de uitrusting van het schip voor de 10e reis naar Newport en Hongkong. [uitsluitend persoonsnamen, gen zaken]

Balans der 's-Gravenhaagsche Scheepsreederij 1e serie aan fregat Koning

Willem II voor overdracht van de uitrusting voor de 10e reis   f. 46.775,93

01 jan. 1857 Fregat Koning Willem II: Ontvangst van J. Pirie te London voor een lading steenkool van Newport naar Hongkong 880 ton,

15 jan. 1857 Verzekeringspremie betaald van de reis van Hongkong via Java en Sumatra naar de Noordzee.

10 mei 1857 Verzekeringsmij aan fregat Koning Willem II wordt 1% restitutie van premie verleend, aangezien 't schip was verzekerd tot Java en niet direct daar heen gaande zoo eindigt de casco te Honkong, waarvoor 1 % restitutie van f. 200,-.

15 mei 1857 Fregat Koning Willen II aan Blom & Zoon (verzekeringmij) voor verzekering van hetzelve schip voor de reize van Hongkong naar Sumatra à 3,5% polis tot een bedrag van f. 20.000,- = f. 701,50

20 mei 1857 Fregatschip Koning Willem II aan P. Varkevissers & Zonen voor aan Gebrs. Chabot betaald 1, 75 % verbetering van premie doordien 't schip niet direct van Hongkong naar Java, maar via Guichonbaay (Australië), gaat dit over verzekerde f. 20.000,    = f. 350,-.

10 juni 1857 Van Schaeffer te Hongkong voor vervoer van 420 passagiers à $ 25.- "per Kop" van Hongkong naar Guichonbaay $ 10.500,- = f. 31.500,-.

10 juni 1857. In Hongkong worden verschillende kosten gemaakt, zoals:

sampanhire, blacksmith, police for searching 4 man, police for goalfees 4 man, compradore, Ds. Rijder,, frank advance tot 3 man, pelotage, sampan, commissie tot een bedrag van         f.4284,57

10 juni 1857 Fregat Willem II aan H.R. Giezen (hoewel nergens met name gezegd moet dit de kapitein van het schip zijn geweest): voor de navolgende onkosten te Hongkong: koperen spijkers voor de schuurgang $ 5,­

kaarten van Australie's Torresstraat   $16,­

smidsrekening   $. 9,36

opgenomen door de equipage voor de aanschaf van kleederen   $ 430,-

boegseerbooten bij het verhalen van het schip, fooien kleine uitgaven en verteringen $ 55,50

de dokter van de Eva Johanna   $ 5,­

4 juli 1857 Het fregat Koning Willem II staat op de balans voor f. 22.326,65.

19 okt. 1857 H.R. Giezen aan schip Koning Willem II voor ontvangen 't provenu (= opbrengst) van het wrak in de Guichonbaay verkocht à £ 225,- à f. 12,- = f. 2700,00.

Vervolg Boekhouding Pieter Varkevisser

23 okt. 1857 Een lijst van kosten die door H.R. Giezen in Guichonbaay zijn gemaakt. O.a.; Afmonstering van 3 man. Levensmiddelen, zoals vlees, brood en rijst; Geneeskundige hulp; Paarden- en wagenhuur bij het wrak; Kosten van inwoning voor de equipage. Kleding en bedden voor de equipage. Passage van Guichonbaay naar Adelaïde; Passage van de le stuurman naar Kaap de Goede Hoop; Passage van Adelaïde naar Melbourne; Passage van Melbourne naar Liverpool; Passage van Liverpool naar Rotterdam; Totale kosten f. 2722,55.

06 nov. 1857 Verzekering betaalt aan H.R. Giezen schade op't totaal verlies op de goederen, kledingstukken van den gecrediteerde ten bedrage van f. 496,25.

18 nov. 1857 Betaald aan de Waterschout te Rotterdam voor de afmonstering der equipage van de Koning Willem II   f.2168,73.

6 dec. 1857 P. Varkevisser & Zonen ontvangt f. 19.344,00 voor schade aan het casco van de Koning Willem II.

Dit is een foto van een aquarel in het bezit van het “Prins Hendrik” maritiem museum in Rotterdam. De aquarel is geschilderd door Jacob Spin (1806-1875) in 1850 en laat de Koning Willem II zeilend voor de wind zien.

De vlag aan de voormast laat de letters PV zien, die betekenen P. Varkevisser en is de huisvlag van de eigenaren, de firma Varkevisser uit Vlissingen. (Uit het boek – Neerlands vloot en rederijen. H. Sweys 1861).

De vlag aan de achtermast laat de letter R met het nummer 224 zien. Deze vlag vertegenwoordigd het Zeeman’s College in Rotterdam vanwaar de letter R.

Het nummer 224 was aan kapitein H. R. Giezen toegewezen daar hij lid van dit College was. Hij was ook lid van het Zeeman’s College in Veendam waar zijn nummer 173 was. (Uit het boek – Neerlands vloot en rederijen. H. Sweys 1861).

In de “Amsterdamse Almanak voor koophandel en zeevaart”, een jaarlijkse uitgave, vindt men de volgende informatie betreffende lidmaatschap detailles van de Rotterdam en Veendam Zeeman’s Colleges.

1856     Veendam                   Nummer 173             L.R. Giezen

Rotterdam                 Nummer 224             L.R. Giezen

1857     Veendam                   Nummer 173             L.R. Giezen

Rotterdam                 Nummer   224             H.R. Giezen

1858     Veendam                   Nummer   173             H.R. Giezen

Rotterdam                 Nummer    224             H.R. Giezen

Informatie uit Nederland verteld dat wanneer L.R en H.R Giezen familieleden waren kon men het lidmaatschap en nummer van elkaar overnemen. Uitgebreide genealogical onderzoekingen hebben bevestigd dat Lammert Roelofs Giezen en Hindrik Remmelt Giezen beiden in Veendam zijn geboren en familie van elkaar waren. Het is bewezen dat zij dezelfde over-grootvader hadden maar niet dezelfde over-grootmoeder. Deze over-grootvader was Gijse Roelfs, geboren te Veendam op 2 October, 1712 .